Họ đạo Trà Vinh manh nha hình thành trước năm 1863 trong thời kỳ cấm cách - khi triều đình ra chiếu chỉ cấm đạo thì Miền Trung có nhiều người có đạo trốn vào Nam kỳ, tản ra Giồng Tượng (Bãi Xan) - Mặc Bắc - Chà Và - Cổ Chiên - Khâu Băng (Thạnh Phú),... không còn sử liệu. Chỉ biết rằng thời đó, có các Cha thừa sai dòng Phanxicô Tây Ban Nha làm tuyên úy cho quân đội Pháp đã lén lút ghé qua. Dựa vào sổ sách năm 1902, Cha Bourgeois và Cha Guéguend tái lập lại và xây dựng Nhà thờ.
Có tư liệu khác cho biết là năm 1877, Cha Hiền (P. Favier) có cất một nhà tạm trú cho các Cha qua lại và một Nhà nguyện nhỏ. Đến năm 1902, (Cha Lân) P. Bourgeois cất lại khá hơn. Cha (P. Guéguend) cất nhà Cha sở và Cha bộ (P. Bosvieux) đến thế hoàn thành nhà thờ vào năm 1909 qua các bước sau:
1914: Cha Fx. Binh lợp mái ngói Nhà thờ.
1935: Cha Fx xây tháp Nhà thờ, có gia đình ông Phán Trí hỗ trợ
1950: Cha Joan Sinh xây trường Thánh Gioan
1947: Cha Pet Vỡ xây núi Đức Mẹ, có sự giúp đỡ của cô Hai Sa (người lương)
1963: Cha Et Hồng tu bổ bộ ghế Nhà thờ.
1980: Cha Pet Dư xây đài Đức Mẹ.
Đến thời Cha Antôn Khương từ năm 1990 tới nay: đại tu toàn bộ, mới có được bộ mặt đẹp đẽ như ngày nay.Trà Vinh hiện nay có gần 3000 người có đạo, có hai họ nhỏ là Cam Son và Tân Hạnh. Từ 1996, Cha Pet Ngô Văn Be được bổ nhiệm về làm Cha phó Trà Vinh.
Trà vinh còn có nhà thờ lớn khác là nhà thờ Vĩnh Kim (còn có tên gọi khác là nhà thờ Chà Và) tọa lạc tại ấp Chà Và, xã Vinh Kim, huyện Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh. Họ đạo Vĩnh Kim nằm dọc theo quốc lộ 53, cách Trà Vinh 17km về hướng Đông Nam. Nhà thờ được thành lập vào khoảng năm 1970 đến 1985.Vì thiếu tài liệu nên khó xác định cách chính xác thời gian và những giai đoạn hình thành. Tuy nhiên, dựa theo sử liệu của cha Thánh Philipphê Phan Văn Minh, có thể khẳng định: họ đạo Vĩnh Kim đã có mặt trước năm 1852.
Do cơn bách đạo quá ác liệt ở Miền Trung, một số giáo dân ở đây đã dùng ghe bầu trốn chạy về Phương Nam. Một số đã dừng chân lại ở Vĩnh Kim. Và cộng đoàn họ đạo đã hình thành từ đó.
Người ta còn nhớ đến tên ông Bốn, Ông Thương, Bầu Văng, Bầu Ý, Bầu Sang...có lẽ đây là những người đầu tiên trong giai đoạn hình thành.Vào khoảng những năm 1870 - 1875, ngôi Thánh đường bằng lá được dựng lên. Và cha sở đầu tiên để lại bút tích trong sổ rửa tội là cha Jean Favier và tiếp theo sau là một loạt các cha Thừa Sai Ba-lê (M.E.P).
Đến năm 1914, cha Jean Guéguend (M.E.P) tháo gỡ ngôi Thánh đường cũ dời sang địa điểm mới và cho xây cất một ngôi Thánh đường nguy nga, đẹp mang phong cách Tây phương...
Qua những thăng trầm của lịch sử, họ đạo Vĩnh Kim vẫn phát triển mặc dù chậm. Ban quản lý họ đạo gồm 36 người, rất nhiệt thành để giúp đỡ cho hơn 4390 giáo dân. Bên cạnh còn có : Hội Legio, hội Phạt Tạ, Hội dòng 3 Camêlô, Ca đoàn, ban giúp lễ, Giới trẻ, Thiếu nhi, Hội thiện tử.
Korean Air! - Theo NTO, internet
